Relationeel geweld

Sociale veiligheid onder 65-plussers

De GGD regio Utrecht (GGDRU) heeft aan de hand van bewonersonderzoeken gegevens verzameld over de mate waarin sociale onveiligheid voorkomt onder 65-plussers in de provincie Utrecht. Voor de meeste onderzochte soorten onveiligheid (ongewenste seksuele benadering thuis, verwaarlozing in de verzorging thuis, lichamelijk geweld thuis) liggen de percentages dermate laag (onder de 1%) dat dit een betrouwbare vergelijking tussen gemeenten bemoeilijkt. Waar het gaat om ‘psychisch geweld thuis in de afgelopen twaalf maanden’, zien we wel hogere percentages. Voor de provincie gemiddeld ligt het aandeel ouderen dat in de afgelopen twaalf maanden psychisch geweld thuis heeft meegemaakt op 4,3%. Relatief het hoogst is het gerapporteerde aandeel in de gemeenten Rhenen (5,5%), Nieuwegein en Baarn (5,3%), het laagst in de gemeenten Montfoort (2,4%), Woudenberg (3%) en IJsselstein (3,5%).

Sociale veiligheid 65-plussers provincie Utrecht (2020)
	Ongewenst seksueel benaderd thuis afgelopen 12 mnd	Financieel benadeeld thuis afgelopen 12 mnd	Verwaarloosd in verzorging thuis afgelopen 12 mnd	Lichamelijk geweld thuis afgelopen 12 mnd	Psychisch geweld thuis afgelopen 12 mnd
Amersfoort	0,1%	0,7%	0,6%	0,4%	4,0%
Baarn	0,2%	1,4%	1,1%	0,3%	5,3%
Bunnik	0,1%	1,8%	0,3%	0,2%	4,8%
Bunschoten	*	1,0%	0,2%	*	3,7%
De Bilt	*	1,1%	0,3%	0,5%	4,7%
De Ronde Venen	*	0,7%	*	0,2%	3,9%
Eemnes	0,2%	1,5%	0,3%	0,5%	4,3%
Houten	*	1,2%	0,7%	0,3%	3,6%
IJsselstein	*	1,3%	0,8%	*	3,5%
Leusden	0,1%	0,5%	0,2%	0,4%	4,1%
Lopik	*	1,7%	1,1%	0,2%	4,2%
Montfoort	*	0,5%	0,3%	0,2%	2,4%
Nieuwegein	0,2%	1,2%	0,6%	0,2%	5,3%
Oudewater	*	0,7%	0,6%	0,4%	5,1%
Renswoude	*	1,2%	*	0,5%	4,2%
Rhenen	0,5%	0,8%	0,1%	0,9%	5,5%
Soest	0,2%	1,1%	0,5%	*	3,6%
Stichtse Vecht	0,2%	1,4%	0,5%	*	4,0%
Utrecht	0,7%	1,1%	0,6%	0,6%	4,4%
Utrechtse Heuvelrug	0,1%	1,3%	0,4%	0,4%	3,6%
Veenendaal	*	0,7%	0,2%	0,4%	4,1%
Vijfheerenlanden	0,2%	0,9%	0,8%	0,1%	5,1%
Wijk bij Duurstede	*	0,3%	0,8%	*	5,2%
Woerden	0,1%	0,8%	0,5%	0,2%	4,3%
Woudenberg	0,3%	0,7%	0,8%	0,2%	3,0%
Zeist	0,3%	1,0%	0,8%	0,2%	4,6%
*Provincie Utrecht totaal*	*0,2%*	*1,0%*	*0,5%*	*0,3%*	*4,3%*
Bron: ggdru.buurtmonitor.nl * Geen data

Provincie Utrecht kent in 2021 een bovengemiddeld aantal meldingen huiselijk geweld

In 2021 ontvingen de Veilig Thuis organisaties in heel Nederland bijna 120 duizend meldingen over (vermoedens van) kindermishandeling of huiselijk geweld, 8 duizend minder dan in 2020. Huiselijk geweld omvat een of meer vormen van fysiek geweld in huiselijk kring, dwingende controle in huiselijke kring, stalking door ex-partner en seksueel geweld in huiselijke kring.

De organisaties van Veilig Thuis in Nederland vormen het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Meldingen kunnen worden gedaan door iedereen: burgers, politiefunctionarissen, huisartsen, GGZ-behandelaars, leerplichtambtenaren, onderwijskrachten of kinderopvangmedewerkers. Naast meldingen kunnen ook adviesgesprekken worden ingewonnen bij de organisaties van Veilig Thuis.

Gemiddeld werden er in 2021 in Nederland 682 meldingen per 100.000 inwoners bij de Veilig Thuis-organisaties gedaan. Dit is lager dan het gemiddelde van 732 meldingen per 100.000 inwoners in 2020. In de provincie Utrecht ligt het aantal meldingen hoger, namelijk 763 per 100.000 inwoners. De meeste meldingen in 2021 worden gedaan in Flevoland (1.227 per 100.000 inwoners) en Zuid-Holland (841 per 100.000 inwoners). Relatief de minste meldingen worden gedaan in de provincie Gelderland (411 per 100.000 inwoners).

Men moet zich afvragen bij het duiden van deze cijfers of een hoog meldingsaandeel als juist gunstig of juist ongunstig moet worden gezien. Relatief veel meldingen binnen een regio kan duiden op het feit dat ook objectief veel huiselijk geweld plaatsvindt (wat ongunstig is) ofwel op het feit dat er grote meldingsbereidheid is waarmee de problematiek optimaal beheerst kan worden (wat gunstig is). Wat hier voor de provincie Utrecht wel of niet aan de hand is, valt op basis van deze cijfers niet te concluderen.

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners naar provincie (2021)
	Ontvangen meldingen* totaal	Ontvangen anonieme meldingen*
	Per 100 000 inwoners	Per 100 000 inwoners
Groningen	668	65
Fryslân	664	39
Drenthe	435	16
Overijssel	498	36
Flevoland	1.227	60
Gelderland	411	20
Utrecht	763	12
Noord-Holland	695	20
Zuid-Holland	841	25
Zeeland	440	32
Noord-Brabant	705	24
Limburg	670	41
Nederland	682	27
Bron: CBS / * Melding: Bij een melding bij Veilig Thuis wordt een situatie of vermoeden van huiselijk geweld en/of kindermishandeling met vermelding van de persoonsgegevens van de betrokkene(n) naar voren gebracht. Anders dan bij een advies wordt de verantwoordelijkheid voor het zicht op de veiligheid van de direct betrokkenen overgedragen van de melder aan Veilig Thuis. Bij een anonieme melding blijft de melder onbekend voor de betrokken persoon/personen.

Grote verschillen in meldingen van huiselijk geweld binnen de provincie Utrecht

Er zijn grote verschillen zichtbaar in het aantal meldingen van huiselijk geweld binnen de provincie Utrecht. Relatief de meeste huiselijk geweldmeldingen per 100.000 inwoners binnen de provincie Utrecht hebben in 2021 plaatsgevonden in de gemeenten Utrecht (1.094), Lopik (968) en Nieuwegein (955). De minste meldingen zijn gedaan in de gemeenten Bunnik (228) en Renswoude (270). Als we op de cijfers inzoomen, zien we dat in de gemeenten Lopik (468), Nieuwegein (446) en Utrecht (415) de meeste meldingen worden gedaan van kindermishandeling. De minste meldingen worden gedaan in Bunnik (98). (Ex-)partnergeweld wordt, voor zover er gemeentelijke cijfers bekend zijn, relatief het vaakst gemeld per 100.000 inwoners in de gemeenten Utrecht (352) en Nieuwegein (282) en het minst in Bunnik (65) en Leusden (82).

Ook hier moet men zich afvragen bij het duiden van deze cijfers of een hoog meldingsaandeel als juist gunstig of juist ongunstig moet worden gezien. Relatief veel meldingen binnen een gemeente kan duiden op het feit dat ook objectief veel huiselijk geweld plaatsvindt (wat ongunstig is) ofwel op het feit dat er grote meldingsbereidheid is waarmee de problematiek optimaal beheerst kan worden (wat gunstig is). Wat hier voor de gemeenten wel of niet aan de hand is, valt op basis van deze cijfers niet te concluderen.

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners naar gemeenten provincie Utrecht (2021)
	Totaal	Kindermishandeling	Geweld tegen ouders	(ex-) Partner-geweld	Ouderenmishandeling (ouder dan 65 jaar)	Huiselijk geweld overig
Amersfoort	606	311	29	194	.	64
Baarn	444	202	.	141	.	40
De Bilt	599	346	35	150	23	46
Bunnik	228	98	.	65	.	.
Bunschoten	477	227	.	136	.	68
Eemnes	427	267	.	160	.	.
Houten	687	289	.	159	.	80
IJsselstein	769	325	30	251	.	74
Leusden	344	196	33	82	.	33
Lopik	968	484	.	277	.	104
Montfoort	540	288	72	144	.	.
Nieuwegein	955	446	39	282	.	102
Oudewater	444	197	.	99	.	.
Renswoude	270	.	.	.	.	.
Rhenen	396	223	.	173	.	49
De Ronde Venen	749	291	22	224	22	67
Soest	565	266	21	160	.	43
Stichtse Vecht	899	307	38	261	.	77
Utrecht (gemeente)	1094	415	35	352	11	113
Utrechtse Heuvelrug	370	170	.	90	20	30
Veenendaal	553	291	37	149	.	52
Vijfheeren-landen	761	346	26	259	.	69
Wijk bij Duurstede	460	251	.	104	.	63
Woerden	655	313	19	190	.	47
Woudenberg	403	220	.	110	.	73
Zeist	592	300	15	169	.	54
Bron: CBS / . betekent dat het cijfer onbekend is bij CBS, onvoldoende betrouwbaar of geheim.

COVID-19: Kleiner behuisden in het nadeel en nieuwe gezinsdynamieken

Door lockdown-maatregelen zijn veel mensen meer afhankelijk geworden van de beschikbare ruimte direct in en om het huis. Een gebrek aan ruimte heeft voor velen ernstige consequenties, zoals meer geluidshinder en toegenomen stress in gezinssituaties. Dit geldt met name voor mensen die in kleinere woningen leven of in wijken met weinig groene ruimte voor ontmoeten en recreëren. Het verplichte dicht op elkaar leven en het minder makkelijk bezoek kunnen ontvangen of zelf op bezoek gaan, levert ook nieuwe gezinsdynamieken op. Uit in Utrecht opgezet onderzoek naar de effecten van de pandemie op het gezinsleven, komt het grote belang van informele steun naar voren. Wat gebeurt er allemaal als de vanzelfsprekende aanwezigheid en steun van bijvoorbeeld opa’s en oma’s wegvalt in een gezin? Het onderzoek laat zien dat de gevolgen van de coronamaatregelen op dat gebied niet gelijk verdeeld zijn over alle gezinnen. Het heeft grotere consequenties voor onder meer alleenstaande ouders en gezinnen met extra zorgtaken. Doordat de balans in het wel-niet samenzijn binnen het gezin door de lockdowns verstoord is geraakt, gaan zich nieuwe dynamieken ontwikkelen, die gunstig kunnen zijn (zoals meer naar elkaar toegroeien, meer samen ondernemen), maar ook zeer ongunstig kunnen uitpakken. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan een groter risico op kindermishandeling. Onderzoek vanuit de universiteit Leiden laat zien dat er tijdens de eerste lockdown sprake is geweest van een stijging van het aantal slachtoffers op dit gebied. Dit komt met name door een toename van de mate waarin emotionele verwaarlozing heeft plaatsgevonden in gezinnen. Hier gaat het vooral om verwaarlozing van onderwijs en het getuige zijn van huiselijk geweld. Vooral gezinnen met kinderen over wie al zorgen bestonden lijken kwetsbaar.

Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

Veel nieuwe cijfers over huiselijk geweld voorhanden

In de afgelopen jaren is steeds meer cijfermatige informatie beschikbaar gekomen over huiselijk geweld. Deze informatie wordt door het CBS gepubliceerd en is op te vragen op via https://opendata.cbs.nl/statline/. De cijfers strekken zich uit op detailniveau. Zo wordt kindermishandeling onderverdeeld in onder andere fysieke kindermishandeling, verwaarlozing, emotionele mishandeling, emotionele verwaarlozing, seksueel misbruik en getuige van geweld. In de cijfers valt ook terug te lezen of het gaat om ‘gestarte adviezen’ (hierbij adviseert ‘Veilig Thuis’ de adviesvrager, maar neemt geen actieve verdere rol op zich) of ‘ontvangen meldingen’ (hierbij neemt ‘Veilig Thuis’ de verantwoordelijkheid op zich voor de veiligheid van de direct betrokkenen.

Bron: CBS

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners naar provincie (1^e halfjaar 2020)

	Ontvangen meldingen* totaal	Ontvangen anonieme meldingen*
	per 100 000 inwoners	per 100 000 inwoners
Groningen	356	25
Fryslân	306	24
Drenthe	241	10
Overijssel	248	20
Flevoland	652	28
Gelderland	223	10
Utrecht	433	7
Noord-Holland	401	11
Zuid-Holland	455	16
Zeeland	214	17
Noord-Brabant	383	15
Limburg	353	21
*Nederland*	*370*	15

Bron: CBS

* Melding: Bij een melding bij Veilig Thuis wordt een situatie of vermoeden van huiselijk geweld en/of kindermishandeling met vermelding van de persoonsgegevens van de betrokkene(n) naar voren gebracht. Anders dan bij een advies wordt de verantwoordelijkheid voor het zicht op de veiligheid van de direct betrokkenen overgedragen van de melder aan Veilig Thuis. Bij een anonieme melding blijft de melder onbekend voor de betrokken persoon/personen.

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners, naar gemeenten provincie Utrecht. (1^e halfjaar 2020)

	Totaal	Kinder-mishandeling	Geweld tegen ouders	(Ex-)Partner-geweld	Ouderen- mishandeling (ouder dan 65 jaar)	Huiselijk geweld overig
Amersfoort	337	172	19	102	6	41
Baarn	201	80	.	.	.	40
De Bilt	301	104	.	70	.	23
Bunnik	99	66	.	.	.	.
Bunschoten	320	160	.	114	.	46
Eemnes	216	108	.	.	.	.
Houten	289	130	20	70	.	30
IJsselstein	498	205	.	132	.	73
Leusden	214	132	.	66	.	33
Lopik	346	138	.	69	.	69
Montfoort	287	144	.	72	.	72
Nieuwegein	528	236	16	181	.	87
Oudewater	196	.	.	.	.	.
Renswoude	276	184	.	.	.	.
Rhenen	298	149	.	124	.	.
De Ronde Venen	506	202	22	169	.	56
Soest	300	118	.	64	.	32
Stichtse Vecht	508	216	.	139	15	54
Utrecht (gemeente)	652	208	22	180	10	80
Utrechtse Heuvelrug	272	111	20	81	20	30
Veenendaal	391	165	.	128	.	45
Vijfheerenlanden	352	141	18	114	.	35
Wijk bij Duurstede	335	105	.	84	.	63
Woerden	306	124	19	67	.	48
Woudenberg	225	112	.	75	.	.
Zeist	254	139	15	69	.	23

.betekent dat het cijfer onbekend is bij CBS, onvoldoende betrouwbaar of geheim.

Bron: CBS

Relationeel geweld

Sociale veiligheid onder 65-plussers

Provincie Utrecht kent in 2021 een bovengemiddeld aantal meldingen huiselijk geweld

Grote verschillen in meldingen van huiselijk geweld binnen de provincie Utrecht

COVID-19: Kleiner behuisden in het nadeel en nieuwe gezinsdynamieken

Veel nieuwe cijfers over huiselijk geweld voorhanden

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners naar provincie (1e halfjaar 2020)

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners, naar gemeenten provincie Utrecht. (1e halfjaar 2020)

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners naar provincie (1^e halfjaar 2020)

Meldingen huiselijk geweld per 100.000 inwoners, naar gemeenten provincie Utrecht. (1^e halfjaar 2020)