Afval en circulaire economie

Drie regionale doelen circulaire economie provincie Utrecht

Circulaire economie is meer dan het recyclen van afval. Het doel is om het milieu zoveel mogelijk te ontlasten. Het gaat om het efficiënter gebruiken van grondstoffen ofwel om het langer in de productieketen houden hiervan. Internationaal worden er zes ‘R’s gebruikt om de circulaire activiteiten aan te duiden:

• Refuse and rethink - Afzien van producten of producten intensiever gebruiken
• Reduce - Producten efficiënter fabriceren of gebruiken
• Reuse - Hergebruik van een product
• Repair en remanufacture - Reparatie en hergebruik van productonderdelen
• Recycle - Verwerken en hergebruiken van materialen
• Recover - Energie terugwinnen uit materialen

In de regio Utrecht is de Alliantie Cirkelregio Utrecht actief op het gebied van circulaire economie, met daarin professionals vanuit verschillende partnerorganisaties. De provincie Utrecht heeft in haar in april 2021 vastgestelde beleidsvisie circulaire economie drie doelen voor de circulaire transitie in de regio bepaald. Als eerste het verminderen van de milieudruk, als tweede het verbeteren van de leveringszekerheid van producten, componenten en materialen en als derde het ontwikkelen van een toekomstgerichte regionale economie.

De doelstelling van het kabinet is om in 2050 een volledig circulaire economie te realiseren, met een halvering van het gebruik van primaire abiotische grondstoffen (zoals grind, metalen, fossiel) in 2030 als tussendoel. In 2016 bestond 13% van het totale materiaalgebruik in Nederland uit gebruikt materiaal. Verhoging van dit percentage is mogelijk, maar wordt beperkt doordat een belangrijk deel van de materialen en grondstoffen wordt geconsumeerd (zoals voedsel), verbrand (zoals fossiele  grondstoffen) of geëxporteerd via halffabricaten of producten. Daarnaast wordt een deel opgeslagen in producten met een lange levensduur (zoals woningen) waardoor deze materialen niet beschikbaar zijn voor de bouw van nieuwe woningen. Voor het halen van de halveringsdoelstelling is daarom volgens volgens PBL et al. inzet op andere strategieën náást het gebruik van gerecyclede materialen gewenst.

Bron: https://www.provincie-utrecht.nl/onderwerpen/economie/circulaire-economie, https://www.cirkelregio-utrecht.nl/ , PBL (2021); Integrale circulaire economie, PBL (2019); Policy brief doelstelling circulaire economie. PBL (2020) op weg naar een robuuste monitoring van de circulaire economie.

Ook in Provincie Utrecht: meer huishoudelijk afval in niet stedelijke gemeenten

Uit cijfers van het CBS blijkt dat in het algemeen het meeste afval wordt opgehaald in niet-stedelijke gemeentes. Waar in 2019 in zeer stedelijk gebied gemiddeld in 413 kilogram huishoudelijk afval werd opgehaald, is dit in niet-stedelijk gebied met 602 kilogram aanzienlijk meer. Het verschil zit voornamelijk in het grotere aanbod van groente-, fruit- en tuinafval (gft) en grof tuinafval in niet-stedelijk gebied. Een verklaring is dat in minder stedelijke gemeenten relatief minder flats staan en meer huizen met een tuin. De verschillen zijn ook duidelijk te zien binnen de provincie Utrecht. Waar in de gemeente Utrecht in 2019 slechts 33,5 kg gft afval per inwoner wordt aangeboden, ligt dit cijfer in de gemeente Utrechtse Heuvelrug bijvoorbeeld fors hoger op 161 kg gft afval per inwoner. In de gemeente Eemnes is tussen 2018 en 2019 een duidelijke afname te zien: om bij te dragen aan het ontwikkelen van een circulaire economie zijn zij gestart met een nieuw inzamelsysteem.

Bron: CBS statline, CBS; Meeste huishoudelijk afval in minst stedelijke gemeenten.

Huishoudelijk afval per gemeente per inwoner (2017-2019)

Bron: CBS

GFT-afval per gemeente per inwoner (2019)

Bron: CB