Overslaan en naar de inhoud gaan
Logo Staat van Utrecht; naar homepagina van Staat van Utrecht
Hoofdnavigatie
  • Home
  • Thema's
  • Databank
  • Specials
  • Over Staat van Utrecht
  • Zoeken

Kruimelpad

  1. Home
  2. Thema's
  3. Gezondheid en welzijn

Volwassenen en ouderen

Meer volwassenen met ernstig overgewicht tevreden met gewicht 

Het aandeel volwassenen in heel Nederland met ernstig overgewicht, dat aangeeft tevreden te zijn met hun gewicht, nam toe van 22% in 2015-2017 naar 26% in 2018-2020. In de periode 2018-2020 was 66% van de volwassen Nederlanders tevreden met zijn of haar gewicht, 12% was ontevreden en 23% was niet tevreden maar ook niet ontevreden. Mannen blijken vaker tevreden te zijn met hun gewicht (69%) dan vrouwen (62%).  

Uit de gezondheidsmonitor van het CBS blijkt dat in 2020 gemiddeld in Nederland 48,8% van de volwassenen een ‘normaal’ gewicht heeft, 34,8% ‘matig overgewicht’ en 14,7% ‘ernstig overgewicht’ (obesitas). De provincie Utrecht heeft het hoogste aandeel volwassenen met een ‘normaal gewicht’ van heel Nederland (53,9%). 32,1% van de inwoners van Utrecht heeft ‘matig overgewicht’ en 12,2% ‘ernstig overgewicht’. 

Binnen de provincie Utrecht komt ‘matig overgewicht’ het vaakst voor in de gemeente Eemnes (39,1%) en het minst vaak in de gemeente Utrecht (28%). ‘Ernstig overgewicht’ komt het vaakst voor in de gemeente Nieuwegein (17,7%) en het minst vaak in de gemeente Bunnik (9,5%).  

Percentage bevolking 18 jaar en ouder met normaal - of overgewicht* naar provincie (2020) 

  

Normaal gewicht 

Matig overgewicht 

Ernstig overgewicht (obesitas) 

  

% 

% 

% 

Nederland 

48,8 

34,8 

14,7 

Groningen 

48,1 

34,2 

16 

Fryslân 

47,4 

36,4 

14,5 

Drenthe 

45,3 

37,7 

15,8 

Overijssel 

46,8 

36,4 

15,5 

Flevoland 

45,2 

37,7 

15,2 

Gelderland 

47,9 

35,1 

15,4 

Utrecht (provincie) 

53,9 

32,1 

12,2 

Noord-Holland 

52,7 

32,5 

12,7 

Zuid-Holland 

48,6 

34,5 

15,1 

Zeeland  

46,6 

37,4 

14,5 

Noord-Brabant 

47,7 

35,5 

15,2 

Limburg 

45 

36,5 

16,8 

Bron: CBS gezondheidsmonitor 

* Bij ‘normaal gewicht’ gaat het om een BMI-waarde van 18,5 tot 25, bij ‘matig overgewicht’ om een BMI-waarde tussen de 25 en 30 en bij ernstig overgewicht om een BMI-waarde van 30 of hoger. 

Percentage bevolking 18 jaar en ouder met normaal - of overgewicht*  in provincie Utrecht (2020) 

  

Normaal gewicht 

Matig overgewicht 

Ernstig overgewicht (obesitas) 

  

% 

% 

% 

Amersfoort 

54,3 

31,8 

12 

Baarn 

52,9 

32 

11,8 

De Bilt 

56,3 

31,6 

10,3 

Bunnik 

57,5 

31,8 

9,5 

Bunschoten 

50,9 

33,3 

14,7 

Eemnes 

46,6 

39,1 

12,7 

Houten 

54 

32,8 

11,7 

IJsselstein 

45,6 

37,1 

15,8 

Leusden 

53,6 

33,1 

11,7 

Lopik 

52,3 

34,5 

12,2 

Montfoort 

50,3 

34,8 

13,2 

Nieuwegein 

45,2 

35,6 

17,7 

Oudewater 

51,6 

32,9 

14,6 

Renswoude 

51,5 

33,6 

13 

Rhenen 

49,3 

35,6 

13,2 

De Ronde Venen 

52,3 

33,9 

12,7 

Soest 

52,1 

33,8 

12,4 

Stichtse Vecht 

51,2 

34,4 

12,8 

Utrecht (gemeente) 

60,2 

28 

9,6 

Utrechtse Heuvelrug 

52,6 

32,3 

12,2 

Veenendaal 

46,4 

35,5 

16,3 

Vijfheerenlanden 

47,7 

36 

15,4 

Wijk bij Duurstede 

52,5 

32 

13,7 

Woerden 

51,4 

34,4 

12,6 

Woudenberg 

53 

35 

11,2 

Zeist 

54,5 

31 

12,5 

Bron: CBS gezondheidsmonitor 

* Bij ‘normaal gewicht’ gaat het om een BMI-waarde van 18,5 tot 25, bij ‘matig overgewicht’ om een BMI-waarde tussen de 25 en 30 en bij ernstig overgewicht om een BMI-waarde van 30 of hoger. 

 

Bron: Meer volwassenen met ernstig overgewicht tevreden met gewicht (cbs.nl), Statline (2022) 

COVID-19

Tot eind september 2021 ruim 1.340 inwoners door het virus overleden in provincie Utrecht

Tot eind september 2021 overleden er in de provincie Utrecht 1.341 inwoners met zekerheid aan COVID-19. Waarschijnlijk zijn het er meer geweest omdat de ziekte niet in alle gevallen is opgespoord of vastgesteld. Relatief de meeste overlijdens vonden plaats in de gemeenten De Bilt, Bunschoten en IJsselstein. In heel Nederland overleden in 2020 ruim 20.000 inwoners aan COVID-19, wat overeenkomt met 0,12 procent van de bevolking. De provincie Utrecht steekt daar iets gunstiger bij af, met een percentage van 0,10 procent. De provincies Limburg en Noord Brabant zijn in 2020 het zwaarst getroffen met inwoners die kwamen te overlijden door corona. Hier ging het om 0,18 en 0,17 procent van de bevolking. Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

 

 

Virus kan soms langdurige klachten veroorzaken (long-COVID)

Degenen die de infectie doorstaan hebben en daarvan ook klachten ondervonden, hebben in variërende mate last van ‘restverschijnselen’. Houden de klachten langer aan dan drie maanden na het uitbreken van de infectie, dan wordt er in Nederland gesproken van ‘long-COVID’ (het woord ‘long’ moet hier opgevat worden als ‘lang’ en verwijst niet de long als orgaan). Voor artsen is vooralsnog niet duidelijk hoe de aanhoudende klachten geduid moeten worden en welke herstelprognoses kunnen worden afgegeven. Wereldwijd wordt hiernaar veel onderzoek verricht. Ook de vraag hoe groot het percentage corona-besmetten is die long-COVID krijgen, is nog niet duidelijk. Volgens documentatie in september 2021 van het RIVM is een eerste schatting dat  maximaal 1 op de 5 personen 4 of 5 weken na een positieve test nog klachten heeft. Dat aantal neemt verder af 12 weken of langer na de besmetting.  Recent onderzoek gepubliceerd in The Lancet (september 2021) stelt dat de kans op het ontwikkelen van long-COVID halveert na vaccinatie. Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

Gezonde leefstijl deels bevorderd, deels onder druk gekomen

Aan het begin van de coronapandemie werd duidelijk dat veel mensen het belang van goede gezondheid, met weerbaarheid tegen zowel welvaarts- als infectieziekten belangrijker gingen vinden. Op het gebied van bewegen bijvoorbeeld werd er ten tijde van het sluiten van sport- en fitnesslocaties ook de nodige creativiteit gegenereerd op het gebied van sporten in groepsverband. Zo zag men bij sportscholen ineens groepen (op gepaste afstand) buiten de locaties sporten en ging men meer in de openbare ruimte aan de slag. Actieve bewegingsvormen in ‘eigen regie’, zoals wandelen, hardlopen, fietsen en fitness thuis en in de openbare ruimte groeiden in sterke mate. Het RIVM constateert in augustus 2021, alhoewel met enige voorzichtigheid, dat mensen in coronatijd meer zijn gaan bewegen vooral in en rond huis. Echter is daar niet alles mee gezegd. Het Mulier Instituut, het onafhankelijke landelijke onderzoeksbureau op het gebied van sport en bewegen stelt dat velen als gevolg van de coronacrisis juist  minder zijn gaan sporten en bewegen. Het betreft met name vrouwen met schoolgaande kinderen, alleenstaanden en laagopgeleiden. Dit betekent dat deze mensen een groter risico hebben op (ernstige) gezondheidsproblemen. Het Mulier Instituut constateert dat in de meeste gemeenten in Nederland geen extra aandacht is voor de sociale ongelijkheid in sport- en beweegdeelname. Het blijkt dat de motivatie om te gaan sporten en bewegen, ondanks de toegenomen aandacht voor het belang van sporten en bewegen tijdens de coronacrisis, onder velen ook niet is veranderd ten opzichte van voor de coronacrisis. Dit betekent dat mensen die minder zijn gaan sporten en bewegen hun oude sport- en beweeggedrag mogelijk niet zomaar weer oppakken. Extra ondersteuning vanuit gemeenten om sporten en bewegen te faciliteren lijkt daarom wenselijk. Met name de inzet van (extra) buurtsportcoaches zou hierbij effectief kunnen zijn. Ook op enkele andere leefstijlgebieden heeft de coronacrisis negatieve gevolgen gehad. Het RIVM spreekt over het feit dat mensen meer zijn gaan roken en meer overgewicht hebben gekregen. Het drinken van alcohol is gelijk gebleven. Een belangrijke vraag is in hoeverre de nieuw ingesleten patronen een blijvend karakter zullen hebben. Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

Achteruitgang psychische gezondheid

Naast grote impact op de lichamelijke gezondheid van mensen, heeft de coronapandemie ook veel invloed op het psychische welzijn van zeer velen. Bijvoorbeeld speelt en/of speelde voor velen  dat de coronatijd eenzaamheid in hun leven heeft voortgebracht of versterkt, evenals gevoelens van angst, stress en somberheid. (RIVM, 2021b) Gevoelens van stress kunnen ook direct samenhangen met bijvoorbeeld een meer onzeker geworden inkomenspositie. Vergelijkend onderzoek onder volwassenen tussen oktober 2020 en juni 2021 laat zien dat er sprake is  van een toename in psychische klachten zoals gevoelens van depressie en angst en problemen met slapen. Deelnemers aan het onderzoek van tussen de 20 en 35 jaar rapporteren daarbij de meeste klachten. Een op de vier respondenten geeft aan dat hun psychische gezondheid erop is achteruitgegaan door de coronacrisis. Het Centraal Bureau voor de Statistiek rapporteert in september 2021 dat de mentale gezondheid van Nederlanders in de eerste helft van 2021 op een dieptepunt verkeert. In de eerste twee kwartalen van 2021 was 15% van de bevolking van 12 jaar en ouder psychisch ongezond. Dit percentage is sinds het begin van de monitoring op dit gebied (2001) niet zo hoog geweest. De mentale gezondheid is gemeten via een vragenlijst waarin wordt gevraagd naar vijf aspecten: somberheid, zenuwachtigheid, in de put zitten, rust en kalmte en gelukkig zijn. Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

Meer meldingen verward en zorgelijk gedrag

Verward en zorgelijk gedrag is tijdens de pandemie veelvuldiger waargenomen. Bij het Meld- en Adviespunt Bezorgd (MAB) van de GGD regio Utrecht kunnen (onder andere) bezorgde burgers melding doen van, of zorgen uiten over personen met verward gedrag. Het MAB werkt momenteel voor 17 van de 26 gemeenten binnen de provincie Utrecht. In het jaarverslag 2020 worden diverse zorgwekkende ontwikkelingen benoemd. Zo is er een forse stijging van het aantal meldingen te zien. In 2019 ontving het MAB gemiddeld 9,4 meldingen per week, in 2020 waren dit er 17,6 en in het eerste half jaar van 2021 waren dat er 29,1. Mensen met verward gedrag hebben vaak complexe problematiek op meerdere levensgebieden. Tijdens de coronaperiode is een toename te zien in meldingen die betrekking hebben op overlast, huiselijk geweld en suïcidaal gedrag. Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)

Ouderen

55-Plussers genieten vaak van het ouder worden

In 2019-2020, nog voor de coronatijd, onderzocht het CBS het welbevinden van ouderen (55-plussers), die niet in een instelling wonen. Ruim de helft van de onderzochte groep zegt te genieten van het ouder worden, 14% geeft aan dit niet zo te voelen, de rest heeft een mening die hier tussenin zit. Een grote meerderheid van de 55-plussers (87%) wil ook nog lang leven zoals ze zich nu voelen. Een relatief kleine groep 55-plussers geeft aan zich oud te voelen (8%). Op de vraag of ze nu gelukkiger, even gelukkig, of ongelukkiger zijn dan toen ze 25 waren antwoordt bijna een kwart van de 55-plussers dat ze nu gelukkiger zijn dan vroeger. Het merendeel (58%) is even gelukkig en 17% is ongelukkiger dan toen ze 25 waren.

In de provincie Utrecht wonen in 2019 bijna 400.000 55-plussers. Gemiddeld vormden zij in dat jaar 29% van de totale provinciale bevolking. Gemeenten met relatief veel 55-plussers zijn Utrechtse Heuvelrug (39%), Baarn en De Bilt (38%). Relatief weinig 55-plussers wonen in Utrecht (19%), Amersfoort en Renswoude (27%).

Bronnen: CBS (2020); 54 procent van de 55-plussers geniet van ouder worden.

Aantal 55-plussers per gemeente in provincie Utrecht (2019)

 

Aantal 55+ absoluut

PERC 55+ per gemeente

Amersfoort

42358

27%

Baarn

9445

38%

De Bilt

16463

38%

Bunnik

5590

37%

Bunschoten

5947

28%

Eemnes

3235

35%

Houten

15075

30%

IJsselstein

10514

31%

Leusden

11043

37%

Lopik

4443

31%

Montfoort

4519

32%

Nieuwegein

21398

34%

Oudewater

3408

33%

Renswoude

1399

27%

Rhenen

6803

34%

De Ronde Venen

15724

36%

Soest

16891

37%

Stichtse Vecht (v.a. 2011)

22355

35%

Utrecht

67689

19%

Utrechtse Heuvelrug

19277

39%

Veenendaal

19776

30%

Vijfheerenlanden

18370

33%

Wijk bij Duurstede

8501

36%

Woerden

16534

32%

Woudenberg

4100

31%

Zeist

21517

34%

Totaal

392374

29%

BRON: CBS

Relatief meer 65 plussers ervaren hun gezondheid als goed tot zeer goed

In 2020 geeft gemiddeld 79,1% van de volwassenen van 18 jaar en ouder in Nederland aan, dat zij hun eigen gezondheid als (zeer) goed ervaren. Ervaren gezondheid wordt ook wel subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving genoemd. In de GGD regio Utrecht ligt het gemiddelde op 81,1%. Dit aandeel ligt hoger dan in 2016, toen gemiddeld 77,5% van de inwoners aangaf zijn eigen gezondheid als (zeer) goed te ervaren.  Binnen de GGD regio Utrecht varieert het percentage van 75,9% (in Nieuwegein) tot 85% (in de Ronde Venen).

Kijkend naar de groep 65-plussers, valt op dat het aandeel inwoners dat zijn of haar gezondheid als (zeer) goed ervaart, gemiddeld relatief lager ligt dan bij de groep van 18 tot 65 jaar. Wel is hier ook een stijging te zien ten opzichte van 2016. In de gemeente Utrecht is het aandeel inwoners van 65 jaar en ouder dat zijn of haar gezondheid als (zeer) goed ervaart,  het laagst, al is het aandeel sinds 2016 wel toegenomen (van 51% in 2016 naar 60% in 2020).

Ervaren gezondheid inwoners provincie Utrecht, naar leeftijd en gemeente (2020)

 

Ervaren gezondheid (goed/zeer goed) 18 tot 65 jaar in %

Ervaren gezondheid (goed/zeer goed) 65 jaar of ouder in %

Amersfoort

83,3

69,6

Baarn

82,8

76

Bunnik

88,7

73,7

Bunschoten

83,7

72,5

De Bilt

84,3

71

De Ronde Venen

88,8

74,2

Eemnes

84,9

74,7

Houten

82,1

70,1

IJsselstein

81,1

65,4

Leusden

85,8

73,6

Lopik

85,8

66,7

Montfoort

87,6

72,5

Nieuwegein

79,3

65,9

Oudewater

83,1

71,4

Renswoude

88,2

68,2

Rhenen

83,9

69,7

Soest

85,4

72,7

Stichtse Vecht

83,8

68,4

Utrecht (gemeente)

86,5

59,8

Utrechtse Heuvelrug

87

72,5

Veenendaal

80,7

68,8

Vijfheerenlanden

81,8

66,6

Wijk bij Duurstede

83,4

70,9

Woerden

84,3

70,3

Woudenberg

85,1

74,9

Zeist

82,6

69,5

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2020, GGD’en, CBS en RIVM

 

Sociale Kracht Monitor

Nieuwegein scoort relatief minder gunstig

De Sociale Kracht Monitor (SKM) meet op basis van representatieve enquêtes de mate waarin inwoners tevreden zijn over diverse aspecten van hun leefsituatie en leefomgeving. In de afgelopen jaren hebben negen gemeenten uit de provincie Utrecht dit onderzoeksinstrument gebruikt. De deelgebieden waarop inwoners bevraagd worden zijn: zelfredzaamheid, participatie, mate van eenzaamheid, financiële zelfredzaamheid, sociale samenhang in de buurt, leefbaarheidsbeleving en veiligheidsbeleving. Tezamen vormen de uitkomsten op deze gebieden een maat voor ‘sociale kracht’. Gemiddeld is de sociale kracht in de deelnemende gemeenten in de periode 2019-2020 7,5. Ondergemiddeld scoren in deze periode de gemeenten Nieuwegein (7,3) en Vijfheerenlanden (7,4).

Totaalscore indicator Sociale Kracht

 

2017

2018

2019

2020

De Bilt

7,6

--

7,7

--

De Ronde Venen

--

7,4

--

7,7

Houten

--

7,8

7,7

7,7

Nieuwegein

--

7,2

--

7,3

IJsselstein

7,4

--

7,5

--

Zeist

7,4

--

7,5

--

Woerden

--

7,6

--

7,6

Stichtse Vecht

--

7,5

--

7,6

Vijfheerenlanden

--

7,2

--

7,4

Regio Utrecht (*)

 

7,5

 

7,5

Bron: Dimensus (2021) (*) Op basis van deelnemende gemeenten SKM

Uitkomsten zelfredzaamheid

De Sociale Kracht Monitor (SKM) meet op basis van representatieve enquêtes de mate waarin inwoners tevreden zijn over diverse aspecten van hun leefsituatie en leefomgeving. Zelfredzaamheid wordt hierbinnen gemeten op basis van vragen over kunnen zorgen voor zichzelf (boodschappen doen, administratie voeren), zelforganiserend vermogen (kunnen terugvallen op hulp van familie, hulp kunnen regelen), en weerbaarheid (van slag zijn als iets tegenzit, de draad makkelijk kunnen oppakken). Gemiddeld scoren de deelnemende gemeenten in 2019-2020 een 8,2 op al deze aspecten. De gemeente Nieuwegein scoort iets benedengemiddeld met een 8,1.

Totaalscore indicator Zelfredzaamheid

 

2017

2018

2019

2020

De Bilt

8,4

 

8,3

 

De Ronde Venen

 

8,1

 

8,3

Houten

 

8,2

8,2

8,2

Nieuwegein

 

8,2

 

8,1

IJsselstein

8,3

 

8,2

 

Zeist

8,2

 

8,3

 

Woerden

 

8,4

 

8,3

Stichtse Vecht

 

8,3

 

8,3

Vijfheerenlanden

 

8,0

 

8,2

Regio Utrecht (*)

 

8,2

 

8,2

Bron: Dimensus (2021) (*) Op basis van deelnemende gemeenten SKM

Databank

In de databank vindt u ondere andere de indicatoren:

  • Levensverwachting bij geboorte
  • % inwoners met chronische beperking verandert in: inwoners met langdurige ziekte of aandoeningen 65+
  • % inwoners dat voldoet aan beweegnorm
  • % inw met (zeer) goede gezondheid 19-65 jaar
  • % inw met (zeer) goede gezondheid 65+
  • % inwoners met overgewicht
  • % 19-65 jarigen met hoog risico op angst of depressie
  • % 65plussers met hoog risico op angst of depressie
  • % inwoners dat bezoek bracht aan RIAGG/GGZ 19-65 jaar
  • % inwoners dat bezoek bracht aan RIAGG/GGZ 65+
  • % inw met lichamelijke beperking 65+
  • % kinderen met handicap
  • % rookt 19-65 jr
  • % rookt 65+
  • % Overmatige drinker 19-65 jr
  • % Overmatige drinker 65+
  • Tevredenheid gezondh voorz in buurt
  • % (zeer) tevreden over welzijnsvoorzieningen in de buurt
  • Stapeling gebruik voorzieningen in sociaal domein
  • % huishoudens dat maatwerkvoorz wmo ontvangt
  • % huishoudens zonder voorzieningen
  • Personen 75 jaar en ouder wonend in een instelling  

Meer weten?

www.volksgezondheidsmonitor.nl

www.ggdatlas.nl

www.waarstaatjegemeente.nl

www.waarstaatjeprovincie.nl

www.kinderenintel.nl

www.rivm.nl

www.volksgezondheidenzorg.info

www.nivel.nl

www.trimbos.nl

www.platform31.nl

www.slimmeengezondestad.nl

Dashboard gezondheid in sociaal domein

VJI. 2018. Succesvol combineren van armoede- en gezondheidsbeleid

Gezondheid en welzijn
Submenu Thema's
  • Volwassenen en ouderen
  • Kinderen en jeugd
  • Welbevinden en eenzaamheid
  • Redzaamheid en zorg

Volg ons op